Co oznaczają liczby na oleju silnikowym? Oznaczenia środków smarnych w pigułce

Każdy dostępny na rynku olej silnikowy posiada oznaczenie odpowiadające jego właściwościom. Cyfry i litery znajdujące się na etykiecie butelki w pierwszej chwili mogą budzić zwątpienie – w rzeczywistości jednak są one bardzo pomocne dla kierowców w kwestii wyboru idealnej formulacji do posiadanej jednostki napędowej. A więc: co oznaczają liczby na oleju silnikowym?

Olej silnikowy – oznaczenie ułatwiające wybór odpowiedniego środka smarnego

Olej silnikowy jest dla każdego pojazdu niczym krew dla ludzkiego organizmu. Bez środka smarnego bowiem nie ma mowy o wydajnej i bezpiecznej pracy silnika, który musi mieć zapewnione odpowiednie smarowanie redukujące tarcie pomiędzy metalowymi elementami jednostki. Sam olej jest odpowiedzialny również za chłodzenie elementów czy odciąganie gromadzących się we wnętrzu układu zanieczyszczeń. Z czasem jednak każda formulacja traci swoje pierwotne właściwości, stąd też podlega regularnej wymianie. Aby wiedzieć, po jaki środek smarny sięgnąć, by zapewnić posiadanej jednostce optymalne warunki pracy, należy sugerować się oznaczeniem oleju silnikowego znajdującym się na etykiecie butelki formulacji.

Oznaczenia na oleju silnikowym: klasyfikacja SAE, ACEA i API

Symbole olejów na pierwszy rzut oka mogą wydawać się ciężkie do rozszyfrowania – w rzeczywistości jednak wystarczy dowiedzieć się kilku podstawowych informacji o klasyfikacji środków smarnych oraz o samych formulacjach, aby wiedzieć, do jakiego silnika wybrać dany preparat i tym samym oszczędzić sobie ewentualnych problemów z kondycją jednostki napędowej,

Same oznaczenia olei silnikowych odnoszą się do konkretnych parametrów formulacji: lepkości oraz jakości. Właściwości te zapisane są w kilku normach – SAE, ACEA oraz API.

Norma SAE – lepkość oleju silnikowego zapisana za pomocą cyfr i liter

SAE (Society of Automotive Engineers) to stowarzyszenie, które stworzyło normę określającą lepkość olejów – parametr opisujący właściwości smarne oleju w niskich i wysokich temperaturach. Sama klasyfikacja dzieli preparaty według klas letnich i zimowych.

Jeśli chodzi o pierwszą z nich, czyli zimową, symbol wyrażony jest za pomocą cyfry np. 10, a także litery “W” (pierwsza litera słowa winter, czyli zima). Jeśli chodzi o klasę letnią, zapisuje się ją jedynie za sprawą liczby.

Co ważne: obecnie stosuje się oleje wielosezonowe, stąd też obie normy podaje się równocześnie, a więc pełen zapis klasy lepkości prezentuje się następująco: 0W-20, 5W-30, 10W-40 i tak dalej. Poniżej przykłady oznaczenia na olejach samochodowych zapisanych w normie SAE wraz z wyjaśnieniem cyfr i liter tworzących pełen zapis.

• Cyfra znajdująca się przed “W” odnosi się do lepkości oleju w niskiej temperaturze. Im jest mniejsza, tym środek smarny przystosowany jest do pracy w niższych temperaturach, zachowując lepsze parametry (jest płynniejszy). Jest to ważny parametr, biorąc pod uwagę fakt, że oleje w okresie zimowym gęstnieją w czasie rozruchu silnika. Sama jednostka potrzebuje doprowadzenia formulacji w najdalsze zakamarki, stąd też zastosowanie oleju, który nie jest przystosowany do pracy w np. silnym mrozie, może nie zapewnić odpowiedniego smarowania. Obecnie wyróżnia się 6 zimowych klas lepkości: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W.
• Druga część zapisu określa z kolei lepkość oleju w czasie pracy przy wysokich temperaturach. Im liczba jest wyższa, tym środek smarny zachowa lepsze parametry wraz ze wzrostem temperatury. Stąd też np. formulacje o niższej lepkości (20), gorzej sprawdzą się w ciężkich warunkach, niż oleje o 40 bądź 60. Norma SAE wyróżnia 5 klas lepkości zimowej: 20, 30, 40, 50, 60.

Zgodnie z powyższym: jest różnica pomiędzy olejem silnikowym 5W-30 a 0W-40. Na podstawie tego, co określa SAE, pierwszy środek smarny zachowuje odpowiednią lepkość w przedziale temperatur od -25°C do +25°C. Z kolei olej o symbolu 0W-40 przystosowany jest do pracy w zakresie temperatur od -40°C do +40°C.

Niektóre oznakowanie oleju silnikowego może wydawać się niemal identyczne (np. 10W-20 i 10W-30) – warto jednak mieć na uwadze, że z pozoru niewielkie zmiany, mają odzwierciedlenie w rzeczywistości, stąd przed zakupem formulacji należy dobrze zapoznać się z etykietą, tak, by zapewnić silnikowi najlepsze warunki pracy i ochronę.

ACEA – europejskie oznaczenie jakości oleju silnikowego

ACEA, czyli Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów, stworzyło normę klasyfikacji olejów ze względu na ich jakość. Samo oznaczenie składa się zarówno z liter, jak i cyfr. Pierwsze z nich określają typ pojazdu, do którego pasuje dany środek smarny, liczby z kolei odpowiadają możliwościom formulacji (im cyfra jest wyższa, tym olej posiada lepsze właściwości ochronne dla silnika).

• A – oleje silnikowe przeznaczone do użytku w autach osobowych napędzanych silnikiem benzynowym.
• B – środki smarne stosowane w samochodach osobowych i lekkich dostawczych, które bazują na silniku wysokoprężnym.
• C – formulacje przeznaczone zarówno do samochodów osobowych, jak i lekkich aut dostawczych, które napędzane są silnikiem o zapłonie iskrowym bądź wysokoprężnym wyposażonym w system oczyszczania spalin, czyli np. DPF.
• E – oleje do użytku w samochodach ciężarowych wyposażonych w silniki Diesla.

Po literach w oznaczeniu olei silnikowych według ACEA dodawane są wspomniane cyfry (od 1 do 5, z wyjątkiem grupy C, gdzie jest to od 1 do 4). Stąd też pełen symbol formulacji może prezentować się następująco: ACEA A3-B4

Co ważne: nic nie stoi na przeszkodzie, aby w pojeździe użyć formulacji o wyższej klasie jakości ACEA, niż jest to przewidziane w zaleceniach producenta pojazdu. Analogiczne: niewskazane jest obniżanie klasy jakościowej – użycie gorszego jakościowo oleju nie zapewni odpowiedniej ochrony jednostce i może przyczynić się do jej szybszego zużycia.

Zobacz też: Jak poprawić skutki złej smarności oleju napędowego?

Olej silnikowy – oznaczenia API, czyli kolejna klasyfikacja jakości

Amerykański Instytut Nafty (API) podobnie jak ACEA stworzył klasyfikację dla jakości olejów silnikowych. Podzielona ona została na 3 grupy.

• S – oleje do silników benzynowych.
• C – oleje do silników wysokoprężnych (Diesla).
• F – oleje do wybranych jednostek wysokoprężnych (wysokoobrotowe, 4-suwowe).

Pełne oznaczenie olei silnikowych według API składa się z dwóch liter (choć oleje do silników wysokoprężnych mogą mieć w zapisie również cyfrę na końcu). Im dalsza cyfra (po S,C bądź F), tym wyższa jakość oleju silnikowego. Zgodnie z powyższym: pełne zapisy mogą prezentować się następująco: SM, SL, SJ bądź CI-4, CH-4. CG-4.

Na sam koniec dodajmy, że nawet najlepiej dobrany, wysokiej jakości olej silnikowy z czasem traci swoje pierwotne właściwości, przez co we wnętrzu silnika odkładają się różnego rodzaju zanieczyszczenia na czele z nagarem. Chcąc zapewnić ochronę jednostce i cieszyć się jej wydajną pracą, serwis olejowy warto wzbogacić o płukanie silnika za sprawą preparatu czyszczącego jak np. TEC 2000 Engine Flush.

Jest to płukanka, która skutecznie rozchodzi się po najdalszych zakamarkach układu i dokładnie zbiera osady m.in. z rowków pierścieni tłokowych, kanałów magistrali olejowej czy popychaczy zaworów, gwarantując tym samym czystość silnikowi i lepsze smarowanie podzespołom, wydłużając tym samym żywotność układu.

Patryk Gałązka

Elektromechanik z wykształcenia i pasji z siedmioletnim doświadczeniem w zawodzie. Na co dzień prowadzę działalność związaną z elektroniką samochodową, a w wolnym czasie pogłębiam wiedzę z tych obszarów, czego najlepszym dowodem są liczne certyfikaty.